19AFSTKS Kerk en sacramenten
5 ec
voltijd: 34 cu (17 bijeenkomsten)
deeltijd: 22 cu (11 bijeenkomsten)
Fundamentele en dogmatische theologie
BLOK I: SACRAMENTEN
In de sacramenten wordt het christelijk geloof voor ons mensen vandaag concreet, zoals God in Jezus voor de mensen van toen concreet is geworden. De theologie van de sacramenten, in combinatie met de theologie van de Geest geeft antwoord op die brandende vraag hoe datgene wat zich tweeduizend jaar geleden heeft afgespeeld betekenis kan hebben voor ons mensen nu.
Daarmee is meteen gezegd wat de belangrijkste focus al zijn van deze theologie van de sacramenten: de rol van de Heilige Geest. Deze cursus behandelt een pneumatologie van de sacramenten. Anders gezegd: De theologie van de sacramenten wordt behandeld als een theologie van de Geest. Alle klassieke vraagstukken van de theologie van de sacramenten komen langs maar ze worden van meet af aan geplaatst in een pneumatologisch kader en besproken en bedacht onder het opzicht van de Geest.d
BLOK 1: KERK
Ecclesiologie heeft ten diepste te maken met reflectie op het verlangen in het hart van de mens naar gemeenschap en met reflectie op Gods aanbod daarop. Dat aanbod bestaat in Gods droom van de totstandkoming van het Rijk Gods. De Kerk is geroepen het Rijk Gods te dienen. Met vallen en opstaan proberen de leden van de Kerk hun roeping te vervullen. Bij blok 1 gaat het om vergroting van kennis en verdieping van inzicht bij de student met betrekking tot oorsprong, wezen, structuur en zending van de Kerk.
Tijdens het college zal getracht worden een brug te slaan tussen:
a- de stof van de reader (het thema van het betreffende college);
b- vragen, thema’s, inbreng van de studenten;
en c- de link naar de relevantie voor educatieve en pastorale beroepenvelden.
In de studiehandleiding wordt huiswerk opgegeven voor ieder college. De studenten worden vriendelijk verzocht de colleges goed voor te bereiden en de huiswerkopdracht thuis uit te voeren. Zowel "Kerk" als "sacramenten" hebben een existentiële dimensie en raken het leven van ons mensen. Wanneer een ieder het college goed voorbereidt, blijft er voldoende tijd over voor vragen, onderling gesprek en onderlinge discussie.
Hoorcollege Tot de tentamenstof behoren:
a) de verplichte literatuur
b) al hetgeen tijdens de colleges aan de orde is gekomen
- Studenten beschrijven de hoofdlijnen van de geschiedenis van het sacramentsbegrip van de oude mysteriecultus via Tertullianus’ introductie van het Latijnse sacramentum en Augustinus’ definitie van sacrament als teken tot de definitie van Thomas van Aquino.
- Studenten benoemen de zeven sacramenten, verwoorden hun onderlinge samenhang en betekenis en benoemen van elke de belangrijkste eigenschappen.
- Studenten verwoorden de antropologische grond van de sacramenten en verbinden deze met de christologie
- Studenten benoemen het verschil tussen vruchtbaarheid en geldigheid en verbinden dit met de theologie van de rechtvaardiging, de pneumatologie en de christologie.
- Studenten hanteren de begrippen zichtbaarheid en onzichtbaarheid op correcte wijze in sacramententheologische kwesties
- Studenten onderscheiden de opgaande en neerdalende lijn van de sacramenten en leggen uit wat sacramenten bewerken en hoe ze dat doen
- Studenten leggen uit wat het sacramentele merkteken is.
- Studenten benoemen verschillende wijzen van reflectie (bijbels, historisch, leerambtelijk, oecumenisch, dogmatisch)op de "Kerk" .
- Studenten verwoorden de betekenis en de functie van de Kerk in de heilsdialoog van God met de mens.
- Studenten benoemen centrale ecclesiologische thema’s.
- De student is instaat om op eigen en andermans ecclesiale en sacramentele ervaringen te reflecteren.
- De student is in staat met medestudenten en met anderen in levenssituaties en beroepssituaties er over in gesprek te gaan.
De student heeft de systematisch-theologische cursussen uit de hoofdfase met voldoende resultaat afgesloten.
Voortgangstoets
Eerste blok
Halverwege
- Schriftelijk tentamen
- Onthouden
- Synthetiseren (oud)
cijfer 1-10
15 werkdagen
Verplichte literatuur
- Luijten, E. (2004), Vergeving als gave van de Geest. De ontmoeting met God in het sacrament van boete en verzoening aan de hand van Thomas van Aquino. Communio 29, 101-117 (portal)
- Luijten, E. (2014), Het offer als zelfgave. Een systematische theologische reflectie op eucharistie, offer en Jezus. Interpretatie 22, 3, pp.8-11 (portal)
- Rahner, K. (1972), Einleitende Bemerkungen zur allgemeine Sakramentlehre bei Thomas von Aquin. Schriften zur Theologie, Band X Eindsiedeln:, pp.392-404 (portal)
- Wissink, J. (1996), De sacramenten geeft de kruisgenade die ze betekenen. De lengte en de breedte, de hoogte en de diepte. Peilingen in de theologie van de sacramenten, pp.234-261 (portal)